بندهای قطعنامه ۲۲۳۱ درباره ایران چه می‌گوید؟
نگاه
شورای امنیت سازمان ملل متحد با اکثریت قاطع (۱۵ رای مثبت از ۱۵ عضو) توافق جامع هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ را تایید کرد. این قطعنامه، کشورهای عضو سازمان ملل متحد را به اجرای مفاد توافق جامع هسته‌ای متعهد می‌کند. قطعنامه ۲۲۳۱ به لحاظ شکلی دارای ۱۲ بند مقدماتی، ۳۰ بند اجرایی و دو سند پیوست است. پیوست اول متن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است و پیوست دوم، بیانیه‌ای جداگانه.
مهم‌ترین ویژگی قطعنامه ۲۲۳۱ چیست؟
برای اولین بار در تاریخ سازمان ملل، کشوری با گرفتن قطعنامه‌های متعدد و تحریم‌های شدید اقتصادی، نظامی، نفتی و موارد مرتبط با کالاهایی با کاربرد دوگانه ذیل فصل ۷ منشور ملل متحد، توانسته بدون حتی یک روز اجرای این قطعنامه‌ها – هرچند به‌طور مشروط – همه قطعنامه‌های قبلی را لغو و از ذیل فصل ۷ منشور خارج شود. در متن قطعنامه تصریح شده است که این یک تغییر بنیادین در رابطه ایران با شورای امنیت سازمان ملل است.
خروج از فصل ۷ منشور به چه معنا است؟
فصل هفتم منشور ملل متحد به امنیت و صلح جهانی مربوط است. شورای امنیت سازمان ملل به‌عنوان رکن حفاظت از صلح و امنیت بین‌المللی، ۹ سال پیش با صدور اولین قطعنامه خود ذیل فصل هفتم، برنامه اتمی ایران را «تهدید علیه صلح و امنیت جهانی» خوانده بود و با تصویب ۶ قطعنامه پس از آن بر این وضعیت تاکید کرده بود. شورا حالا با خارج کردن موضوع ایران از ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد، تحریم‌های پیشین خود را علیه ایران لغو می‌کند.
لغو تحریم‌های شورای امنیت از چه وقت آغاز می‌شود؟
روزی که اجرای تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران عملا لغو می‌شود، روز اجرای توافق جامع هسته‌ای یا به نام رسمی آن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خواهد بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجرای تعهدات ایران را تایید می‌کند. پیش بینی می‌شود این روز، اواخر پاییز یا اوایل زمستان سال جاری باشد.
آیا امکان بازگشت تحریم‌ها وجود دارد؟
در صورتی که پس از بررسی اختلافات طرفین در اجرای توافق جامع و طی شدن همه مراحل حل اختلاف، نقض اجرای توافق از سوی ایران توسط کمیسیون محرز و به شورای امنیت گزارش شود، امکان بازگشت خودکار تحریم‌های پیشین سازمان ملل در یک فرآیند ۶۰ روزه به خواست هر یک از اعضای دائم شورا وجود دارد.
آیا بخشی از تحریم‌های شورای امنیت باقی مانده است؟
شورای امنیت تمامی تحریم‌های مالی، اقتصادی و نفتی خود را علیه ایران لغو می‌کند، اما برخی از محدودیت‌ها از جمله در مورد خرید و فروش تسلیحات متعارف و فروش موادی با کاربرد دوگانه نظامی باقی خواهد ماند. خرید و فروش سلاح‌های متعارف یا موادی با کاربرد دوگانه تنها با اطلاع شورای امنیت و پس از بررسی در یک کمیسیون مشترک مجاز است. این محدودیت‌ها حداکثر در یک ظرف زمانی ۸ ساله بعد از شروع اجرای توافق برجام باقی خواهد ماند؛ هرچند اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قادر باشد زودتر از این موعد نبود هیچ‌گونه فعالیت اعلام نشده هسته‌ای در ایران را تایید کند، اجرای این محدودیت‌ها هم پایان می‌گیرد.
آیا صنایع موشکی ایران در قطعنامه جدید تحریم شده است؟
در قطعنامه ۲۲۳۱ و در بخشی که ذیل ماده ۷ منشور قرار دارد اشاره‌ای به صنایع متعارف نظامی ایران و موشک‌های بالستیک این کشور نشده است. این قطعنامه در پیوست دوم صرفا از ایران «درخواست» کرده که هیچ فعالیتی در ارتباط با موشک‌های بالستیکی که «برای برخورداری از قابلیت حمل سلاح‌های هسته‌ای طراحی می‌شوند» صورت ندهد. ایران می‌گوید که چون بنا ندارد از سلاح‌های متعارفش برای حمل سلاح هسته‌ای استفاده کند، این بند از درخواست شورای امنیت عملا بلاموضع است.
در صورتی که ایران این درخواست را اجرا نکند، آیا توافق جامع را نقض کرده است؟
موضوع درخواست شورا از ایران در ارتباط با موشک‌های بالستیک در سند توافق جامع و در قطعنامه ۲۲۳۱ ذیل ماده ۴۱ گنجانده نشده و صرفا در بخش پیوست قطعنامه آمده و به لحاظ فنی یک درخواست غیرالزام‌آور است. بنابراین اجرا نکردن آن از سوی ایران نقض توافق جامع هسته‌ای نیست و به دلیل اینکه جزو تعهدات ایجاد شده برای ایران از سوی شورای امنیت هم نیست، اجرا نکردن آن نقض فاحش قطعنامه محسوب نمی‌شود.
چه تعهداتی برای اعضای شورای امنیت ایجاد شده است؟
این قطعنامه ۵ عضو دائم و بیش از ۱۹۰ کشور عضو سازمان ملل را به اجرای تعهداتی در برابر ایران ملزم کرده است. عمده الزاماتی که قطعنامه ۲۲۳۱ برای اعضای سازمان ملل از جمله اعضای دائم شورای امنیت در نظر گرفته اجرای مفاد توافق جامع اتمی است. این قطعنامه زمان بسته شدن قطعی پرونده ایران را هم پیش‌بینی کرده است.
با تصویب قطعنامه ۲۲۳۱ آیا ایران از دستور کار شورای امنیت خارج شد؟
خیر. در جریان نظارت بر اجرای بخش‌های فنی، توافق جامع اتمی که به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سپرده شده است، مدیرکل آژانس باید به‌طور دوره‌ای شورای امنیت را از اجرای توافق و پایبندی ایران به تعهداتش مطلع کند. در عین حال کمیسیونی زیر نظر شورای امنیت اجرای محدودیت‌های پیش‌بینی شده در ارتباط با خرید و فروش سلاح‌های متعارف و کالاهای دو منظوره را به مدت حداکثر ۸ سال ادامه خواهد داد. پرونده ایران تا ۱۰ سال دیگر یا هر زمان زودتری که آژانس تایید کند هیچ‌گونه فعالیت اتمی اعلام نشده‌ای در ایران وجود ندارد، در دستور کار شورای امنیت باقی می‌ماند، اما بر اساس مفاد قطعنامه ۲۲۳۱، ایران از ذیل ماده ۴۱ منشور ملل که به موضوع «تهدید صلح و امنیت جهانی» اشاره دارد، خارج شده و پرونده ایران دیگر به شکل اضطراری در شورا مطرح نیست.
This entry passed through the Full-Text RSS service – if this is your content and you’re reading it on someone else’s site, please read the FAQ at fivefilters.org/content-only/faq.php#publishers.
به گزارش م.شیر علیا خبرنگار بین المللی
