یک مصلی و چند مدعی برای ساخت:دولت یا شهرداری
حمیدرضا خالدی/ امروز حتی دیوارهای سیمانی دورتادور مصلی نیز رنگ و بوی کهنگی گرفته است. بخشی از محوطه را دیوارهای سیمانی پوشانده و بخشی دیگر را نرده‌های آبی‌رنگ. از هر طرف که دور آن بچرخی؛ بخشی از این مجموعه با عظمت را می‌توانی ببینی. بناهایی به سبک و سیاق معماری سنتی ایرانی اما بزرگ و باشکوه که چندین سال است در حال ساخت هستند. بناهایی که اکثر آنها از سال 85 به این سو ساخته شده است. طی 20سال اول تنها چند ساختمان نیمه‌کاره دراین مجموعه ساخته شده بود. مجموعه‌ای که قرار بود به یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های فرهنگی و مذهبی ایران و جهان اسلام بدل شود. امروز 30 سال از زمانی که به فرمان امام خمینی و پیگیری‌های رییس‌جمهور وقت (آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب)، ساخت آن در سال 67 استارت خورد می‌گذرد. درطول این سه دهه چندین بنای عظیم دیگر در کشورهای عربی با همین هدف یعنی کاربری مذهبی و ترویجی آغاز و تکمیل شده است، اما هنوز پیشرفت مصلی به 65 درصد هم نرسیده است. حالا سال‌هاست که این دیوارها، مردم را از آنچه که در درون مصلی درحال رخ دادن است، جدا کرده است. مردم تهران مصلی را با شبستان آن می‌شناسند و نمایشگاه‌های متعددی که درآن برپا می‌شود. مانند همین نمایشگاه کتاب تهران که چند روز قبل آیین اختتامیه بیست و هشتمین دوره آن نیز برگزار و پرونده‌اش بسته شد. به بیانی بنایی که قرار بود پذیرای نمازگزاران باشد، حالا بیشتر جنبه نمایشگاهی پیدا کرده است تا کاربری فرهنگی. امروز همان گنبد و بناهایی هم که از بیرون دیوارها می‌توان دید، همگی نشان ازفرسودگی دارند. بناهایی با ترک‌هایی که گواهی هستند از حدود سه دهه رها شدن و سرگردان بودن.
داستان مصلی قصه نانوشته همین ساختمان‌های نیمه کاره است. در و دیوارهایی که اگر زبان داشتند، بی‌شک از اتفاق‌های پشت دیوارهای مسدود شده مصلی قصه‌ها برای تعریف شدن داشتند. حالا این دیوارها منتظرند تا ببینند چه کسی به سر و وضع‌شان رنگ ولعابی می‌دهد و بناهای نیمه‌کاره آنها را تکمیل می‌کند. شهرداری یا وزارت راه و شهرسازی؟
شهرداری در مصلی مسوولیتی دارد؟
حالا بعد از حدود سه دهه از شروع ساخت مصلی محمد باقر قالیباف شهردار تهران در مراسم انتصاب مدیران جدید خود اعلام کرد که از سوی رهبر معظم انقلاب ماموریت دارد تا پروژه مصلای تهران را تکمیل کند. قالیباف درجمع مدیرانش گفت: «مصلای تهران پروژه مهمی است که اخیرا در شهر تهران به ما واگذار شده و از بنده مطالبه شده است. مقام معظم رهبری فرمودند که باید بروید و این مصلای تهران را حل و فصل کنید، بنابراین خود را موظف به تکمیل مصلی می‌دانیم و درکمتر از 3 سال آن را به اتمام خواهیم رساند». ادعایی که بلافاصله از سوی مسوولان پروژه مصلی تکذیب شد. مسوولان مصلی با صدور اطلاعیه‌ای این موضوع را تکذیب کردند و نوشتند: «مصلای امام خمینی طی این اطلاعیه صحبت‌های شهردار محترم تهران را خلاف ادب و اخلاق حرفه‌ای دانسته و هرگونه توافق با شهرداری تهران جهت تکمیل پروژه مصلی را تکذیب می‌کند. البته باوجود این اطلاعیه، قالیباف باز هم کوتاه نیامد و در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «در پی دستور و رهنمودهای مقام معظم رهبری شهرداری تهران پروژه مصلی را به اتمام خواهد رساند». اما اینها تنها اظهارات دو طرف ماجرا نبود. در طول چند هفته گذشته بارها بحث تولیت ساخت مصلی با واکشن‌های متفاوتی از سوی شهرداری و وزارت راه و شهرسازی مواجه شده است. براین اساس، شهردارتهران مدعی است که ظرف سه سال این پروژه مهم را به سرانجام خواهد رساند اما مسوولان پروژه مصلی و وزارت راه و شهرسازی، در برابر این ادعا مقاومت می‌کنند و حاضر نیستند، شهرداری را به حریم پررمز و راز پشت دیوارهای مصلی راه دهند.
اما سوالی که در این بین مطرح می‌شود این است که حتی با درنظر گرفتن واگذاری مسوولیت تکمیل مصلی به شهرداری، این نهاد برای تکمیل مصلی از کجا بودجه مورد نیاز را تامین خواهد کرد زیرا ساخت مصلی ردیف بودجه مشخصی ندارد و هرسال وزارت راه و شهرسازی از بودجه‌های عمرانی میزانی را به این پروژه اختصاص می‌دهد.
در همین رابطه یکی از مسوولان وزارت راه و شهرسازی که نامی از وی برده نشده، در گفت‌وگو با ایسنا، با اعلام اینکه شهرداری در تامین مالی پروژه‌های اصلی خود نیز ناتوان است، گفته بود: «چگونه شهرداری می‌تواند 2000 میلیارد تومان هزینه نهایی اتمام مصلی را تامین کند؟» او گفته بود: «اتمام قسمت اصلی مصلی که هم‌اکنون نماز جمعه در آن برگزار می‌شود، حدود 500 میلیارد هزینه دارد.»
در پاسخ به این اظهارات، امانی، معاون برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهرداری تهران نیزدر گفت‌وگو با «اعتماد» با ذکر اینکه قرار نیست از منابع مالی شهرداری برای تکمیل مصلی استفاده شود، می‌گوید: «از محل منافع و طرح‌های باقی مانده در محوطه مصلی و درآمدزایی از آنها قرار است منابع مالی تکمیل مصلی فراهم شود.»
هر چه هست، فعلا زور دولت به شهرداری چربیده است. چند روز قبل خبری از طریق شبکه‌های اجتماعی و خبرگزاری‌ها منتشر شد که براساس آن، مصلای تهران به ماموران شهرداری برای آغاز به کار تکمیل مصلی اجازه ورود نداده است. این ادعا گرچه از سوی قالیباف رد شد ولی باعث نشد تا اخبار درگوشی و شفاهی پیرامون آن پایان پیدا کند. همچنین بنابرگفته یک منبع موثق در شورای شهر، شهرداری تهران هنوز نتوانسته دفتری برای دکتر مازیار حسینی، (معاون عمرانی اسبق خود و فردی که وی را به عنوان مدیر پروژه مصلی معرفی کرده)، در داخل مصلی دست و پا کند و نامبرده هنوز سرگردان است. اما نکته زمانی جالبتر می‌شود که بدانیم محمدباقر قالیباف، شهردار تهران، خود یکی از اعضای هیات امنای مصلای تهران است.
شورا؛ باز هم «سکوت» !
دراین کشاکش بین شهرداری و مصلای تهران، واکنش شورای شهر از همه جالبتر است. اعضای این شورا که معمولا در مورد تمامی پروژه‌های بزرگ اظهارنظر می‌کنند در مقابل رودررویی قالیباف با دولتی‌ها سکوت کرده‌اند. یکی از اعضای شورای شهر که نمی‌خواهد در این گزارش نامی از وی برده شود در این خصوص می‌گوید: «ما توافق کرده‌ایم تا برای اینکه به اختلاف بین شهرداری و دولت دامن نزنیم، فعلا اظهارنظری دراین خصوص نکنیم.» احمد دنیامالی، رییس کمیسیون عمران شورای شهر نیز در مقابل اصرار ما برای اظهارنظر دراین مورد می‌گوید: «چه اشکالی دارد که شهرداری بخواهد به تکمیل مصلی کمک کند ؟از طرفی دولت هم باید به شهرداری کمک کند و بخشی از هزینه‌ها را بپردازد.»
نمایندگان مجلس هم شاکی اند
حمیدرضا پشنگ، دبیراول کمیسیون عمران مجلس معتقد است که مصلی حیثیت نظام است و باید بیشتر از اینها جدی گرفته شود. نماینده خاش درمجلس درمورد تبعات منفی طولانی شدن این پروژه به «اعتماد» می‌گوید: «هیچ پروژه‌ای هر چند بزرگ باشد هم نباید تا این حد طولانی شود. امروز هر کس به مصلی نگاه می‌کند هم به دولت انتقاد می‌کند و هم به مجلس.»
وی با انتقاد از بهانه مسوولان مصلی که کمبود بودجه را دلیل اصلی طولانی شدن پروژه ساخت مصلای تهران عنوان می‌کنند، می‌گوید: «باید از آقایان پرسید که اگر کمبود بودجه دارند چرا از مجلس کمک نمی‌خواهند تا بودجه کافی برای‌شان درنظر بگیرد؟ ضمن اینکه تا جایی که ما می‌دانیم بودجه فرهنگی دولت کم هم نیست. چرا از آن محل کمبود بودجه خود را تامین نمی‌کنند؟ اینها دلیل موجهی برای کوتاهی درتکمیل این پروژه ملی نیست.»
پشنگ معتقد است که دلیل طولانی شدن پروژه مصلی، ضعف در نظارت است و بس. او همچنین براین باور است که فرقی نمی‌کند که چه کسی این پروژه را تمام کند، بلکه مهم این است که این طرح ملی هرچه سریع‌تر تمام شود. وی همچنین تاکید می‌کند که از این پس کمیسیون عمران نیز به طور جدی دراین مقوله ورود پیدا کند.
دعوا بر سر...
با تمام این تفاصیل، هنوز یک سوال اصلی برای مردم تهران باقی است. این سوال که بالاخره سوای از اینکه مسوول تکمیل پروژه مصلی چه سازمانی است، قراراست این پروژه قدیمی کی و با چه بودجه‌ای به اتمام برسد. اما بیش از آن، آنچه مهم است تکمیل این پروژه و استفاده از آن با همان کاربری فرهنگی و مذهبی است. پروژه‌ای که بسیاری از مسوولان به عنوان آبروی کشور از آن یاد می‌کنند. پروژه‌ای که می‌تواند برای هزاران سال همچون بناهایی باشکوه مانند مسجد امام در میدان نقش جهان اصفهان، مسجد گوهرشاد و... به یادگار باقی بماند.
